Te veel knopjes en lampjes, ik wist niet dat het kon. Maar vandaag, op de Dutch Audio Event in Veldhoven, overkwam me dat. Niet op het event, maar in mijn spiksplinternieuwe tweedehandse Koreaanse hondenhok. Lane-assist, park-assist, achteruitkijkcamera, Car Play, Bluetooth en weet ik veel wat. Maar goed, we hebben Veldhoven gehaald, dus laat ik het hebben over dingen waar ik ook al geen verstand van heb: audio apparatuur.
Ik hou het heel kort vandaag, dan kunnen jullie lekker snel naar de plaatjes. Net als elke andere editie liep ik als een kip zonder kop door de Koningshof, zonder plan en zoals gebruikelijk met geen idee waar ik was. Toch kwam ik nog aardig bekenden tegen en heb ik zowaar her en der wat geluisterd en een fotootje of twee gemaakt. Wat viel me dit jaar op?
Ten eerste Stevie Ray Vaughan. Eén van mijn favoriete gitaristen en al een tijdje niet meer onder ons, maar blijkbaar is-ie herontdekt, want ik heb hem in meerdere kamers gehoord. Dat is geen straf overigens…
Verder heb ik veel, heel veel buizenversterkers gezien en gehoord. Ook heel veel platenspelers gezien, maar slechts een enkeling gehoord: een groot gedeelte van de platendraaierds stond mooi te zijn, maar niet te spelen. Streaming daarentegen was aan een opmars bezig.
En verder… nou ja, verder was het gezellig en heb ik me prima vermaakt. Dus bij deze de foto’s. Zonder enig fotografisch inzicht gemaakt, zonder plan en volstrekt willekeurig. Als je merken mist: de deur was dicht, het was te ver lopen voor me of (en die kans is het grootst): de foto is totaal mislukt. En tot zover dit diepgaande verslag van de Dutch Audio Event 2022. Oh, elke foto is klibaar zodat je extra goed kan zien dat-ie onscherp is.
Ik heb deze zin zo vaak gebruikt hier dat ik hem nu maar eens als kop gebruik. En daarna, lieve leesvriendjes en -vriendinnetjes, beloof ik plechtig dat ik hem in de toekomst zal blijven gebruiken. Maar goed, ik was in de kringloop en ik nam mee… een test LP van Jan Kool. Ergens zei een stemmetje dat ik diezelfde LP al had, maar voor een euro laat je dat niet liggen. Ik niet in ieder geval. En nu heb ik er dus twee. Testen in stereo zeg maar.
Ik heb hier al vaker zo tussen neus en lippen geschreven dat ik bij het afstellen van een element mijn trouwe test LP tevoorschijn toverde om de laatste naaldpuntjes op de hifi-I te zetten. Maar wat staat er eigenlijk op zo’n test LP? En wat doe je ermee? Oh, disclaimer: voor wie gewoon lekker muziek wil luisteren zonder gekloot is dit best een saaie posting. Je bent gewaarschuwd. Die eerste vraag is redelijk makkelijk te beantwoorden. Er staan allerlei al dan niet irritante geluiden (nee, geen Frans Bauer) op waarmee je vooral kunt luisteren en meten hoe goed het element is afgesteld. Alleen je oren zijn in principe genoeg, maar een oscilloscoop is een fijne aanvulling. En als je ook nog een vervormingsmeter hebt ben je helemaal spekkoper. Als je deze dier- en Islam-onvriendelijke term anno 2022 tenminste nog mag gebruiken.
Testtonen dus. Laten we mijn favoriete test LP (de Hi-fi News Analogue Test LP HFN002) er eens bijpakken en kijken en luisteren wat er op staat. Hoezo favoriete? Nou, ik heb er een paar. Niet dat ik er iets mee doe, maar het staat interessant. Echt iets om over te praten op feestjes en zo, als ik een sociaal leven zou hebben. Maar nee, dat is voor de therapiesessie van vanmiddag.
Kant 1:
Track 1: Kanaalidentificatie, een stem die op het linkerkanaal vertelt dat dat het linkerkanaal is en daarna op het rechterkanaal vertelt dat dat het rechterkanaal is. Daarmee controleer je of je links en rechts goed hebt aangesloten. Mij is het natuurlijk nooit overkomen, maar ik heb gehoord dat sommigen onder ons dat wel eens fout doen.
Track 2: fasecheck. Hiermee controleer je of alles in je systeem in fase staat (alle plussen op de plussen en de minnen op de minnen). Van belang voor het frequentiebereik (vooral het laag) en het stereobeeld. Mij is het nooit overkomen, maar…. Nou ja, je snapt het wel.
Tracks 3, 4 en 5: Dit is om te checken of links en rechts even hard klinken in je systeem. Track 3 is roze ruis op niet al te hoog niveau (-20 dB) op allebei je kanalen, track 4 is roze ruis alleen op links en track 5 roze ruis alleen rechts. Eventuele volumeverschillen hoeven niet perse in je element of platenspeler te zitten. Dat kan van alles zijn, zowel elektronisch als akoestisch (de plaatsing van je luidsprekers bijvoorbeeld). Zorg dat de balans in orde is voor je verdergaat met de andere in-/afstellingen op de LP. Nou ja, dat maakt mij niets uit, maar dat staat op de LP zelf. En die zullen het wel weten.
Tracks 6, 7 en 8: Anti-skating instelling (300Hz toon L+R bij +12dB / +14dB / +16dB). Deze tracks zijn voor het instellen van de anti-skating (dûh). Als de 300Hz-testtoon vervormd of zoemend klinkt op een van beide kanalen (links of rechts, of allebei) is het tijd om de anti-skating aan te passen. Gewoon voorzichtig hoger of lager zetten en opnieuw testen tot het goed klinkt. Mocht je in het bezit zijn van een oscilloscoop dan kun je ook zien wat er mis gaat: de sinus (golfvorm) op het scherm zal er niet mooi vloeiend uitzien. Als je een tweekanaals scoop hebt kun je net zo lang pielen tot beide sinussen er precies hetzelfde uitzien, bij voorkeur zonder vervorming.
De eerste waarde, +12 dB, zal voor de meeste elementen geen probleem zijn. Bij +14 en +16 dB kan dat wat lastiger zijn. Het verhogen van de anti-skating waarde kan helpen (wijk niet teveel af van wat de fabrikant opgeeft als hoogste waarde).
Ik heb hier wel een opmerking bij: het kán natuurlijk zijn dat je element fysiek niet goed gemonteerd is. Dan kun je met de anti-skating klooien wat je wil, maar het zal niet goed gaan. Omgekeerd (dan komen we bij een aantal tracks op kant 2) kun je met de afstelling klooien wat je wil, maar als de anti-skating niet goed staat zullen die tracks weer problemen opleveren. Is daar geen oplossing voor? Jazeker, neem een platenspeler met een tangentiale arm, dan heb je nooit meer problemen met de anti-skating. Je krijgt wel een paar interessante andere problemen, maar een kniesoor die daar op let.
Zonder dollen: gebruik bij het monteren van je element een goede instelmal en volg de bijbehorende instructies zo goed mogelijk op. Een goed begin is tenslotte het halve werk en zo.
Track 9: Anti-skating, een 300Hz toon L+R van +18dB. Eigenlijk hetzelfde als de tracks 6, 7 en 8 hierboven maar dan 2 dB harder. Maakt dat zoveel uit dan? Ja. Naar eer en geweten kan ik zeggen: ja. Als jouw element dit ook maar enigszins fatsoenlijk afspeelt heb je een goed element en heb je je afstelling al heel behoorlijk voor elkaar. Goed bezig dus! Ook fijn om deze track te bekijken op een scoop en, als je hem hebt, met een vervormingsmeter.
Kant twee (we zijn op de helft!)
Tracks 1, 4 en 8: Deze zijn keurig verdeeld over de plaat (begin, midden en einde) zodat je de afstelling over de hele plaat kunt controleren. Het is een toon van 300 Hz op +15 dB. Deze hoort op alle drie de punten goed te klinken. Ik zou er zelf denk ik voor kiezen het element eerst volgens de instelmal te monteren en de naaldkracht en anti-skating in te stellen en deze drie tracks als eerste te gebruiken en daarna de rest van de testtracks. Als dat goed gaat ben je volgens mij al een aardig eind op weg naar een goede instelling. Overigens kun je hier – naast je oren – ook prima een scoop gebruiken om te zien wat er gebeurt.
Track 2, 3: Dit is er een voor je ogen én je oren. Track 2 is een sweep (oplopende of aflopende toon) van in dit geval 25 Hz tot 5 Hz én een piloottoon van 1 kHz (irritante pieptoon). Hiermee bepaal je de resonantiefrequentie (RF) van de combinatie arm en element. In het ideale geval ligt die RF op 10 Hz, een waarde van tussen de 8 en de 15 Hz is prima. Op het moment dat je arm/element zichtbaar gaat ‘wiebelen’ en de pieptoon van toon gaat veranderen zit je op die resonantiefrequentie. Track 3 is weer een sweep, van 20 naar 6 Hz. Wat mij nooit helemaal duidelijk is geworden is hoe je nu weet op welke frequentie die resonantie optreedt zonder meetapparatuur. Ja, je ziet en hoort het wiebelen, maar er verschijnt niet magisch een ondertiteling die je vertelt ‘xx Hz’. Gelukkig heb ik een frequentiecounter, maar zonder hulpmiddelen kom je niet verder dan ‘het zit halverwege de sweep, dus het zal wel x Hz zijn’.
Track 5: VTA-test (Vertical Tracking Angle). Dit is een toon van 300Hz L+R +6dB om ervoor te zorgen dat je element helemaal verticaal in de groef staat. Het is buitengewoon handig als je je versterker hiervoor op mono kunt zetten. Als je element perfect verticaal staat hoor je in stereo de toon luid en duidelijk, maar in mono verdwijnt-ie. Net zo lang pielen tot je (in mono) zo min mogelijk tot niets meer hoort. Als je in stereo ook niets meer hoort is er iets mis gegaan.
Track 6: Resterend systeemgeluid (ongemoduleerde groeven). Hier zou je helemaal niets moeten horen. Alles wat je wel hoort is ‘rotzooi’: brom van de motor, brom uit je (voor)versterker, ruis etc. Kortom: hoe stiller, hoe beter.
Track 7: een complete sweep van 20 Hz tot 20 kHz, in principe ons hele hoorbereik. Er zijn maar weinig systemen die al op 20 Hz beginnen, dus het heeft niets te betekenen als je in het begin niets hoort (maar wel ziet: je woofers staan op die frequentie al aardig te wapperen). Het helpt ook als je een eventueel Subsonic-filter op je versterker uitschakelt. Als je op een gegeven moment niets meer hoort terwijl er toch nog een stuk testgroef over is betekent dat dat je de hoge tonen niet meer hoort. Dan ben je oud, teveel naar concerten geweest, je bent in militaire dienst geweest of je hebt teveel (kan dat?) gemasturbeerd. Waarom ik vanaf zo’n 15 kHz niets meer hoort mag je zelf invullen.
En daarmee hebben we alle tracks gehad. Ik hoop dat ik weer iets heb bijgedragen aan de audiofiele verwarring. Veel luisterplezier! Oh, gebruik dan wel een LP met muziek, klinkt toch net iets lekkerder dan zo’n test LP.
Ik denk dat ik best hoge ogen gooi als het gaat om de slechtste kop van 2022. En dan zijn er nog 364 en een beetje dagen te gaan dit jaar. Zoals al duidelijk blijkt uit deze kop gaan we het hebben over het Goldring E3 platenspeler element. Logisch toch?
Mag je het anno nu nog over de Minneapolis midget hebben of is dat politiek incorrect? Dat dacht ik al. De bijnaam voor één van mijn muzikale helden, Prince, was de Minneapolis midget. Omdat-ie uit Minneapolis kwam en 1,58 meter hoog/laag was. Zonder hakken dan. Maar ondanks dat een van de grootste artiesten ooit wat mij betreft. Van Prince naar Purple Rain is natuurlijk maar een kleine stap. En van Purple Rain naar het Goldring E3 element ook. Want dat is paars. Gedeeltelijk.
De middelste dus. Maar misschien ga ik te snel. Ik heb eerder al geschreven over de Piuoneer PL-600x platenspeler waar ik toch wel blij van wordt. Ik had ‘m uitgerust met een AT-VM95E element en alles was goed. Maar omdat ik vorig jaar heel hard heb gewerkt en niemand me een kerstcadeau wilde geven besloot ik mezelf te verwennen met een nieuw element, een stapje hoger dan wat ik normaliter koop. Keuze genoeg, maar op basis van uitstekende recensies en omdat ik wel eens iets anders wilde dan Audio Technica (hoe tevreden ik er ook over ben) werd het een Goldring E3. De duurste uit een serie van drie met de ‘fijnste’ naald. Prijs, afhankelijk waar je hem koopt, rond de 125 euro. Maar niets is goed genoeg voor jullie (en vooral mezelf). Dus kwam er al snel een bezorger (nou ja, hij belde aan, legde het pakketje voor mijn deur en nam veilig afstand. Of dat met corona te maken heeft of met mijn reputatie weet ik niet) met een groot pakket, waar een kleinere doos uitkwam en daarna een nog veel kleiner doosje. Maar wel een vol doosje, een beetje in de traditie dat als het eenmaal uitpakt je het nooit meer terug krijgt. Of een kaart die je, eenmaal uitgevouwen, nooit meer netjes in elkaar gevouwen krijgt. Wat had ik een hekel aan kaarten! Ik weet nog… maar nee, bij het onderwerp blijven.
Wat erg fijn is is dat er in de body van het element al schroefdraad zit, je hoeft dus niet te kloten met moertjes en ringetjes. Ik monteer best wel eens een element en dat gaat meestal goed, maar het blijft gepiel. Ook het imbussleuteltje zit erbij,dus niets staat een eenvoudige en montage in de weg. Behalve ikzelf dan. Na de montage zat het element scheef in de headshell. Is dat erg? Nou, eigenlijk niet. de naal/cantilever was uitgelijnd en daar gaat het om. Bovendien klonk het goed en de metingen waren ook gewoon goed. Dus niets aan de hand. Behalve mijn OCD dan.
Na een paar dagen was ik het dan ook zat, haalde het element los en pakte een andere headshell. En kijk, daar zat het element wel recht in na het afstellen. Metingen ook goed, dus Michiel was gelukkig. Bijna, want nu klopte de VTA niet. Dat is de Vertical Tracking Angle, dus hoe recht/evenwijdig het element loopt met de plaat als je van de zijkant kijkt. Maar gelukkig is de arm van de Pioneer makkelijk in hoogte te verstellen (wat een fijn ding is het toch). Er zit niet veel afstand tussen de body en de plaat, maar ik heb het erger gezien (de foto vertekent een beetje).
En dus was alles goed. Behalve dat de armlift niet hoog genoeg kwam om de naald daadwerkelijk van de plaat te tillen. En je wilt niet dat de naald bij het terugkeren naar de rustpositie over de plaat gesleept wordt, geloof mij maar. Maar ook dat is gelukkig af te stellen, met een piepklein schroefje.
Nadat ik in eerste instantie de lift zo hoog had gezet dat de arm bijna het plafond raakte lukte het me een normale hoogte te bereiken. De armlift dan. En toen stond niets het grote genieten meer in de weg. En (daar komt het, de reclame waarvan je wist dat die zou zou komen) genieten is het. Want de E3, in deze arm in ieder geval, klinkt erg lekker.
Nu komt het ingewikkelde gedeelte, hoe omschrijf je hoe het klinkt? Hoog, laag en midden is er gewoon, erg fraai in balans. Details zijn er ook, meer dan bij bijvoorbeeld de AT-VM95E. Maar waar de AT soms een scherp randje heeft, is dat hier afwezig. Je hoort alles zonder dat het vermoeiend wordt. Sterker nog, de Goldring nodigt uit om méér muziek te luisteren. Ook is-ie behoorlijk vergevingsgezind voor wat meer versleten platen: je hoort wel dat er kraakjes en tikken zijn, maar dat leidt niet af van de muziek. Dynamiek is er ook, als het op de plaat staat. Thomas Dolby’s Aliens ate my Buick is een erg fraai opgenomen album en dat komt duidelijk terug met de Goldring. Fraai stereobeeld, het laag blijft strak en gecontroleerd, nou ja, alles is gewoon goed. Alles? Ja, eigenlijk wel. de Goldring geeft wel iets minder output dan bijvoorbeeld de AT, dus je moet de volumeknop wat verder open zetten. Bij een minder goede phonotrap is de kans op ruis dan wat groter, maar op mijn *kuch* superieure set was dat geen probleem. En het andere probleem… nou ja, probleem… is dat het een breed en lomp uitziend element is.
Vergelijk dat maar eens met de AT:
Niet dat dat belangrijk is, maar ik moet toch iets negatiefs noemen. Ik krijg helemaal niets van Goldring (toch? En anders weten jullie me te vinden, dames en heren van Goldring), dus vandaar deze enorme kritiek. Oh, en bij het monteren gooide ik mijn flesje naaldreiniger om. Uiteraard ook de schuld van dit element.
En tot zover deze recensie/reclamespot. Tijd voor meer muziek. Misschien iets van de Minneapolis midget?
Of het nou echt de beste zijn… Ik heb het al eens eerder gezegd: dat werken is best leuk, maar er gaat zoveel vrije tijd in zitten. En dat gaat ten koste van mijn whiskytijd en van mijn fröbeltijd. Ik heb die twee wel eens gecombineerd, maar dat bleek geen goed idee te zijn achteraf. Maar dat terzijde. Ondanks mijn bijzonder drukke en verantwoordelijke baan is het me toch nog een paar keer gelukt wat apparatuur te vinden en die op mijn onnavolgbare wijze te… ehhh… restaureren. Een overzicht.
Oh, eerst nog even dit: het is al even geleden dat gepost heb. Ik weet het. Druk, druk, druk en zo. Maar echt, ik doe mijn best deze onmisbare website, een bakermat van gezond verstand in een steeds gekker wordende wereld, in de digitale lucht te houden. Maar – waarom is me niet helemaal duidelijk – mijn werkgever vindt dat ik daadwerkelijk moet werken voor die grijpstuiver die hij salaris noemt. Een schande is het zeg ik u, een schande! Maar goed, blijf afstemmen op deze zender. En dan nu écht het overzicht, in redelijk willekeurige volgorde.
Akai AM-55 versterker Nou eh, zoals het kopje al suggereert een versterker. En een behoorlijk uit de kluiten gewassen ook moet ik zeggen (11 kilo schoon aan de haak. Maar deze was niet zo schoon toen ik hem kocht, dus ik schat 12 kilo voordat ik hem schoonmaakte). Hij stond al een tijd in de kringloop, maar het prijskaartje werkte niet mee (maar wel tegen). Maar toen stond-ie ineens voor de helft van de prijs en sleepte ik hem mee naar mijn hol… werkkamer. Vies, dat was het eerste wat ik dacht. Na wat schoonmaken was hij minder vies, maar nog niet helemaal schoon: er zitten her en der wat hardnekkige verfvlekken op de bovenkant. Maar omdat ik al genoeg werk vond ik het wel best.
Er was wel een ander probleem. Natuurlijk was er een probleem. Waarom zouden dingen makkelijk gaan als het ook moeilijk kan? Er zit een Source direct schakelaar op. Als ik die op Source Direct zette was er geluid, glorieus, oorverdovend geluid. Als ik de schakelaar op Off (dat is buitenlands voor uit, maar in dat geval zet je eigenlijk de toonregeling weer aan. Ingewikkeld hoor) zette werd het oorverdovend stil. Maar mijn ongeëvenaarde kennis van audio (en een duidelijke foto op het internet) vertelde me dat de versterker twee brugjes aan de achterzijde miste. Omdat ik de karkassen van gesneuvelde apparatuur altijd strip had ik nog wat van die brugjes liggen en voila (dat is buitenlands voor voila): probleem opgelost.
Maar daarmee was de kous nog niet af en de problemen niet op. De ingebouwde DAC had er geen zin in. Maar na wat doorsolderen her en der en het vervangen van maar liefst twee elco’s werkte die ook weer. Met de nadruk op werkte: toen ik hem zojuist aanzette voor de foto werd er door van alles gewerkt, maar niet door de DAC. Mijn toch al veel te korte kerstvakantie is dus ook weer gevuld.
Sony ST-505ES tuner Hoe vaak zou ik op deze site al geroepen hebben dat ik nooit meer een tuner koop? Minstens net zo vaak als ik daarna tuners heb gekocht. Maar zeg nou zelf: als je ES op een apparaat in de kringloop ziet staan wordt je aandacht toch vanzelf getrokken? En als de prijs dan ook nog eens klein is, dan springt voornoemd apparaat bijna vanzelf in mijn Koreaanse winkelwagentje. Verder valt er eigenlijk niet zo veel over te vertellen. De tuner kwam, werd schoongemaakt en werkte zoals het hoorde. En nog steeds. Dat zouden meer apparaten moeten doen.
Pioneer PL-600X platenspeler Deze platenspeler is snel één van mijn favorieten geworden. Dat komt gedeeltelijk door de prijs (gratis. Nou ja, ik heb een platenspeler voor de eigenaar gereviseerd en in ruil kreeg ik deze. Hoewel hij de gereviseerde draaitafel voor een onfatsoenlijk bedrag heeft verkocht heb ik nog steeds het gevoel dat ik de meeste winst heb gemaakt), maar voor het grootste deel omdat dit een hele fijne, goedklinkende platenspeler is.
Normaliter ben ik geen fan van volautomatische platenspelers. Ze zijn ingewikkeld en op de een of andere manier lijkt het geluid altijd wat minder goed te zijn dan bij een halfautomaat. Deze Pioneer is niet ingewikkeld, hij is uber-ingewikkeld. Maar tegelijkertijd valt er prima aan te sleutelen. Als je hem eenmaal uit elkaar hebt, en dat is een dingetje. Ik heb al eens beschreven hoe je een Pioneer platenspeler uit die periode van boven uit elkaar moet schroeven. Dat is een hoop gedoe en de traditionele oerkreten en lelijke woorden waarschuwden de buren dat er geknutseld werd in Studio van Zaane. Toen dat eenmaal gedaan was ontblootte (sorry, geen foto’s) zich een fraai gebouwd innerlijk. Een meer dan behoorlijke motor voor de aandrijving en een aparte motor voor de arm. En daar zat het probleem: het snaartje van dat motortje naar het wormwiel was nogal… hoe zal ik het zeggen… gebroken, stuk, gescheurd en ook nog kapot. Kortom: het werkte niet. Nu zijn die snaartje via eBay te krijgen, maar ik heb a. geen creditcard, b. geen eBay-account en c. geen zin. Maar ik heb wel een doos vol snaartjes, elastiekjes en gebruikte condooms andere handige producten. En dus ook een snaartje dat paste. Nou ja, goed genoeg, hoewel de arm wel wat traag is. Maar het werkt en daar gaat het om. Wat deze speler verder (nou ja, vinnik dan. Maar wat weet ik nu van platenspelers af?) bijzonder maakt is dat-ie een verend subchassis heeft. Nou hebben veel meer platenspelers dat, maar dat zijn meestal snaaraangedreven platenspelers. En dat is deze niet, dit is zelfs een QUARTZLOCKED direct aangedreven exemplaar. Dus dat is leuk. Hij is daarom ook behoorlijk ongevoelig voor externe trillingen, hoewel het gewicht van 11 kilo min of meer schoon aan de haak daar ook aan bijdraagt. Daarmee is deze Pioneer net zo zwaar als de Technics SL-1200 mk. 2, wat één van mijn favoriete platenspelerdraaitafels is.
Ik vind de Pioneer wel veel fraaier om te zien. Op de foto komt het er misschien niet zo uit, maar hij heeft een hele fraaie, luxe afgewerkte uitstraling. As I write heb ik net een nieuw element besteld, een Goldring E-3. Ik ben heel benieuwd hoe dat klinkt en kom er (hopelijk) op korte termijn op terug.
Marantz CD56 CD-speler Dit was vooral een jongensdroom zo rond 1986, net zoals Vanessa (let op: NSFW. Toch geklikt? Zeg niet dat ik niet gewaarschuwd heb). Beiden waren op dat moment ook even (on)bereikbaar. Dus toen deze CD56 met een stickertje hobby in mijn blikveld verscheen ging-ie mee. Na wat schoonmaken (echt waar, al doet de foto anders vermoeden) en een nieuw snaartje om de lade te kunnen openen en een ander snaartje om hem weer dicht te doen… of nee… nou ja, na wat gefrutsel met een snaartje werkte deze Marantz weer. Nu zou ik een snerende opmerking over Vanessa kunnen maken, maar dat is niet mijn stijl. Hee dan ook: fijne CD-speler. Leest bijna alles, reageert vrij snel en klinkt prima. En dat laatste kunnen we van Vanessa niet zeggen. Wat? Wie zei dat?
Philips CD-151 Nu we het toch over CD-spelers hebben… Voor deze geldt eigenlijk hetzelfde als de Marantz hierboven, behalve dat ik de speler eigenlijk niet wilde omdat het een Philips was. En wie wilde nu een Philips CD-speler? Wat je van ver haalt is lekkerder. Wist ik toen veel (en nu nog minder)… Hoe dan ook: na wat poetsen en een nieuwe snaar werkt ook deze Philips (die nog 14 bits TDA-5140’s gebruikt in plaats van de geliefde TDA 1541) weer zoals het hoort. Ze konden het wel, daar in Eindhoven. Hadden ze het maar vaker gedaan.
Marantz PM-57 versterker Prima versterker. Na wat schoonmaken en doorsolderen werkte alles zoals het hoorde. Wat saai eigenlijk.
B&W DM100 Deze had ik al eens eerder gehad, dus ik wist wat ik kocht. En toch was ik weer positief (kun je die uitdrukking in deze corona-tijden nog wel gebruiken?) verrast. Heel veel laag komt er niet uit de niet al te grote, gesloten kast, maar dat hoeft ook niet om een volwassen geluid neer te zetten. Mooi in balans en vooral in kleinere ruimtes een uitstekende luidspreker. Houdt wel van wat vermogen. Moest ik er nog iets aan doen? Ik kan het me niet herinneren (Korsakov-alarm!). Het kan nooit lastig zijn geweest als ik het me niet meer voor de geest kan halen. Waarschijnlijk alleen wat gepoetst en, mezelf kennende, de schroeven van de drivers aangedraaid.
Technics SA-5200A Deze, deze herinner ik me nog wel. Een nachtmerrie. Op zich was er weinig mis mee, behalve vuil en wat doorsolderen. En nieuwe lampjes. Klinkt niet ingewikkeld, maar ondertussen. Kijk, er zitten heel wat lampjes achter dat fraaie uiterlijk. Bestellen was niet zo’n probleem, maar bij het monteren braken er dingen af, raakten draadjes los en in de war en… kortom: lelijke woorden en oerkreten. Maar ik kan met trots zeggen: Veni, Vidi, Vici, Verkopi. Gelukkig hebben we de foto’s nog.
En tot zoverre weer. Ik zie dat ik nog best wat apparatuur heb mishandeld dit jaar, want ik heb nog lang niet alles genoemd. Rest mij niets anders dan jullie, voor wie het helemaal tot hier gehaald heeft, een heel gelukkig en gezond 2022 te wensen, met veel muziek en weinig corona. Behalve als het in een flesje zit natuurlijk.
Vandaag gaan we het hebben over geld. Of eigenlijk, wat je kunt doen met geld. Uitgeven natuurlijk, aan sex bijvoorbeeld. Of drugs. Of rock. En zelfs aan roll. Maar je kunt ook geld uitgeven aan apparaten met knopjes en lampjes die geluid maken. Meestal muziek, soms een doffe plof en een rookwolk, meestal nadat ik eraan heb gezeten.
Van de week had ik eindelijk weer eens tijd, zin en fut om de grote set aan te slingeren en er even lekker voor te gaan zitten. Flesje Glaasje whisky erbij en genieten maar. Op zo’n moment weet ik weer waarom ik al dat geld, tijd en inspanning in die set heb gestoken. Genieten dus, en mijn buren lieten hun goedkeuring blijken door (wel een beetje uit de maat) op de muur mee tikken.
De volgende dag zat ik op mijn werkkamer een beetje naar de muziek te luisteren (niet te hard, door die whisky waren mijn oren wat gevoelig) en ineens drong het tot me door dat mijn tweede set eigenlijk helemaal niet zo slecht klonk. Sterker nog, eigenlijk klonk dat prima. Nee, niet zo goed als de grote baas beneden, maar er viel prima van te genieten. Wat zit er dan in de fles set? Een simpele Sony TA-FE570 versterker, Marantz CD56 CD-speler, Onkyo T-9060 tuner en Kenwood LS-300G luidsprekers. En een Onkyo CP-700M platendraaierd, maar daar kom ik later op terug.
Oh, en wat details, zoals een Soudstyle rack, Atacama stands en een handje kabels, anders blijft het zo stil. Wat daar zo leuk aan is is dat ze allemaal niet zo duur waren. Op het gevaar af dat ik nu mijn verdienmodel weggeef en iedereen ziet hoeveel tonnen winst ik heb gemaakt via mijn verkooppagina (wacht dat doen we opnieuw), verkooppagina (kopen mensen, kopen!) zet ik de prijzen erbij.
De Kenwood luidsprekers zijn oude bekenden. Ik heb ze voor 25 euro gekocht en er een paar uurtjes arbeid en een heleboel dempingsmateriaal ingestopt. Als je je bedenkt dat ze hier al meer dan twee jaar staan, wat voor mij een eeuwigheid is, weet je dat er niet genoeg voor geboden is ik er echt aan gehecht ben. Gewoon fijne luidsprekers die het in de kleine ruimte waar ze staan prima doen.
De versterker is een totaal pretentieloze Sony TA-FE570 en dat zag je aan de prijs: 15 euro. Bouwkwaliteit is best redelijk, de eindversterker is een dikke STK-plak met een fatsoenlijke maar niet indrukwekkende voeding. Het geluid, helemaal in de ‘source direct’- modus is prima. De phonotrap is keurig stil, maar niet geschikt voor MC-elementen. Kortom: niets spannends aan, behalve de spanning uit de luidsprekerklemmen (Hahahahahaaha). Hij was verder in prima staat: een beetje poetsen aan de buitenkant en een penseel en stofzuiger om het stof aan de binnenkant weg te halen, meer was niet nodig.
De tuner is dan wel weer leuk. Zoals jullie ondertussen wel weten (en anders weet je het nu) ben ik gek op radio. Lang als technicus en regisseur bij de lokale omroep gewerkt en ik ben zelfs afgestudeerd op radio. Nooit meer wat mee gedaan, maar ik hou toch van radio. Ondanks dat heb ik me voorgenomen om geen tuners meer te kopen. Analoge radio-uitrzendingen gaan verdwijnen, dus investeren in dure tuners is misschien niet verstandig. Maar toen ik deze Onkyo T-9060 optilde voelde ik dat het iets bijzonders was. In een zwak moment (dat overkomt me anders nooit) telde ik 15 euro neer en was ik een tuner rijker. Nu maakt Onkyo met de T-9090(II) één van de beste tuners ter wereld. Nooi gehad, want nieuw waren ze duur en nu zijn ze dat nog steeds. Dus stiekem hoopte ik dat deze 9060 net zo goed zou zijn, of in ieder geval bijna net zo goed. Maar voordat ik dat kon uitproberen moest er eerst gefröbeld worden. Een vorige eigenaar had het netsnoer ernstig gekortwiekt en er een geaarde stekker aan gezet. Nu is dat laatste niet zo heel erg, maar het snoer was toch wel erg kort. En bovendien was het een goed excuus de Onkyo uit te kleden.
Best aardig gebouwd. Het verhaal van het vervangen van het netsnoer zal ik jullie besparen, laat ik het zo zeggen: het viel niet mee, maar wel tegen. Maar het is gelukt en dan ziet de tuner er zo uit:
Het zal wel aan mij liggen, maar ik vind dat mooi. En het klinkt prima. Of-ie net zo goed is als een 9090 weet ik niet, want die was niet voorhanden voor een vergelijking. Als iemand er een over heeft (gratis uiteraard) hou ik me aanbevolen.
De CD-speler dan. Toen deze Marantz CD56 uitkwam (1987) had ik nog haar op mijn hoofd en ook toen al geen geld. De nieuwprijs van rond de 800 gulden was een onoverkomelijk obstakel, maar de prijs van 6,50 euro niet. Tot mijn grote verbazing werkt alles zoals het hoorde: de lade bewoog soepel, het display was netjes, lezen van zelfgebrande CD’s ging prima. Zo is er geen lol aan natuurlijk, dus omdat het kon schroefde ik hem open.
Best netjes. Twee Philips TDA-1541 DACs, Philips CDM 2/10 loopwerk. Beetje plastic behuizing, maar ondanks dat en de ouderdom klinkt het nog prima. En ik krijg nostalgische gevoelens van het uiterlijk.
En dan de details. Het Soundstyle rack kostte 12,50 euro (zie de bovenste foto) en hoewel ik niet kan zeggen dat het geluid er beter van wordt is het een fraai en prima gebouwd rack.
De Atacama stands kostten me 15 euro. De bordeauxrode kleur is niet helemaal mijn ding en eigenlijk zijn ze 10 centimeter te kort (60 centimeter zou de ideale hoogte zijn) maar for the time being is het wel goed zo. En aangezien ze er al een jaar of 5 staan concludeer ik dat ik of nog luier ben dan ik al dacht of dat het goed genoeg is zo.
En dan de kabels. Normaliter maak ik die zelf, maar ik kwam ooit vijf NOS Ixos Bronze kabels tegen voor 3,50 euro per stuk. De Staffhorst-stickers zaten er nog op. Omdat ze met 3,50 goedkoper waren dan pluggen die ik gebruik heb ik ze maar gekocht. Lekker soepel kabeltje en de klank is vast prima. Ik heb nog geen elektronen horen klagen dat het koper niet goed genoeg is.
De luidsprekerkabel is een vrij standaard 4 mm2 OFC koperkabel. Ooit eens 100 meter op rol gekocht voor 80 euro of zo. De pluggen… ik weet niet meer hoe ik eraan gekomen ben. Nou ja, je begrijpt dat ik geen enorme bedragen aan luidsprekerkabel heb uitgegeven. Zo ziet het er ook uit, maar het geluid komt ondanks dat van de versterker naar de luidsprekers.
En dan een pijnlijk onderwerp: de Onkyo CP-700M platenspeler. Geweldig ding. Loodzwaar, direct aangedreven, een hele fraaie lichtgewicht arm. Aanschafprijs 100 euro van iemand die beweerde dat-ie in perfecte staat was. En dan voel je hem al: dat was-ie dus niet. Hij bleef niet op snelheid, maar dat was voor audiodokter Michiel geen probleem. Even wat potmeters schoonmaken en klaar. Om een lang verhaal kort te maken: ik heb nu bijna alle componenten vervangen en hij blijft keurig op snelheid. Na een minuutje warmdraaien dan.
Omdat ik lui ben vind ik voorlopig wel goed zo. Het Pickering element dat erin zat heb ik met iemand geruild voor een Ortofon OM20 element. En dus, na wat uurtjes solderen klinkt het prima. Als ik het warmdraaien niet vergeet, anders springen de tranen in je broek. En niet in positieve zin.
En daar heb je het. Voor 200 euro, geduld, een rechter- en een linkerhand en veel geluk kun je een hele fatsoenlijke set bij elkaar schrapen. En nu allemaal naar de Koopjeshoek, waar al die schitterende apparatuur voor het twintigvoudige van de aanschafprijs te vinden is.
The Sweet Spot 